Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir Alpaslan imzasıyla 81 ilin valiliklerine ve Türkiye Seyahat Acenteleri Birliğine (TÜRSAB) gönderilen yazıda, eski plakaların yenilenmesine bakılmaksızın mevcut plakaların geçerli kabul edileceği bildirildi. Böylece plaka yenileme ücretleri artık ödenmeyecek.
Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadin Alpaslan’ın yaptığı duyuru şöyle:
"Seyahat acentalarının paket tur, tur ve transfer hizmetlerine yönelik Valiliklerce (İl Kültür ve Müdürlükleri) gerçekleştirilen denetimlerde, paket tur ve turlarda seyahat acentası yetkilisinde, transfer araçlarında ise transfer elemanında bulundurulması ve denetimi yapanlara gösterilmesi zorunlu belgeler Seyahat Acentaları Yönetmeliğinin 40 ve 41 inci maddelerinde sıralanmıştır.
Seyahat acentalarının talebi üzerine Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) tarafından verilen ve denetimler esnasında aracın ön kısmında dışarıdan görülebilecek şekilde bulundurulan "TÜRSAB Araç Plakası" hususu da aynı yönetmeliğin her iki maddesinde belirtilmiştir.
1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu ve bu Kamuna dayanılarak yürürlüğe konulan Seyahat Acentaları Yönetmeliği ile Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliğinde; "TÜRSAB Araç Plakası"nın her yıl veya belirli aralıklarla Birlik tarafından yenilenmesini ve seyahat acentaları tarafından da yenilenen plakaların kullanılmasını zorunlu kılan bir düzenleme bulunmamaktadır.
Bu kapsamda, Valiliklerce (İI Kültür ve Turizm Müdürlükleri) gerçekleştirilecek denetimlerde Seyahat Acentaları Yönetmeliğinin 40 ve 41’inci maddelerinde belirtilen belgelerin kontrolü esnasında yenilenip yenilenmediğine bakılmaksızın Birlik tarafından verilmiş "TÜRSAB Araç Plakası"nın bulunması halinde, mevcut plakanın kabul edilmesi hususunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.”
TÜRSAB'dan tepki
Bakanlığın kararına tepki gösteren TÜRSAB ise yaptığı uzun açıklamayla kararın hatalı olduğunu ifade etti. 'TÜRSAB Araç Plakası' olarak ifade edilen belgeye ilişkin düzenlemenin Seyahat Acentaları Yönetmeliğinin 40’ıncı ve 41’inci maddelerinden ibaret olmadığını ifade eden TÜRSAB, Seyahat Acentaları Birliği Yönetmeliğinin 'Birliğin Görevleri' başlıklı 5’inci maddesinin (r) bendinde düzenlenen bir görev olduğunu ifade etti. Açıklamada "Buna göre 'Seyahat acentalığı faaliyetinde kullanılan araçların, hangi seyahat acentasına ait olduğunu gösterir araç tanıtım belgesini düzenlemek' Birliğimizin görevi olarak ifade edilmiştir. Gerek Seyahat Acentaları Yönetmeliğinde TÜRSAB Araç Plakası olarak ifade edilen, gerekse Birlik Yönetmeliği’nde araç tanıtım belgesi olarak ifade edilen belgelere ilişkin uygulama 1994 yılından bu yana kesintisiz olarak devam eden mesleki uygulama esası haline gelmiş, denetim makam ve elemanlarınca benimsenmiş, dayanak kabul edilmiştir. " denildi.
"Plakanın içerdiği bilgilerin güncel olması gerekir"
TÜRSAB Araç Plakasının aracın ön camında kullanılarak faaliyet denetimi yapacak zabıta ve diğer görevlilere o aracın, o anda hangi seyahat acentası faaliyetinde görevli olduğunu gösterdiği belirtilen cevap metninde "Denetimin bu plakaların olmadığı araçlar üzerinde yoğunlaşarak seyahat acentası olan ve olmayan ayrımı yapılması etkin bir denetim için önem arz etmektedir. Plakanın varlığı, faaliyetin seyahat acentasına ait olduğunu göstermekle beraber seyahat acentasının aktif olup olmadığı, bu faaliyete ilişkin yetkisi bulunup bulunmadığını göstermekte ve bu plakaya bağlı olarak çalışan elektronik denetleme sistemi sayesinde faaliyetin içeriğinin tespitini sağlamaktadır. Bu nedenle plakanın içerdiği bilgilerin güncel olması gerekmektedir." ifadelerine yer verildi.
TÜRSAB Araç Plakalarının her yıl yenilenerek plakalara sahip seyahat acentalarının bilgilerinin güncellendiği ve plaka içinde gömülü olarak bulunan ve dışardan görünmeyen elektronik çip sayesinde plaka üzerinden denetime konu tüm bilgilere hızlı ve güvenli şekilde erişilebildiği belirtilen açıklamada "Seyahat acentalarının kapasitelerine bağlı olarak sahip olmaları gereken plaka sayısının belirlenmesi ve plaka talebinin buna göre karşılanması 'plaka kiralaması' diye adlandırılan yasadışı faaliyetin önlenmesi ile ilgili bir başka önleyici denetim özelliğinin kullanılmasını sağlamaktadır. Kamuoyunda son derece yaygın ve belgesiz faaliyeti artıran bu durumla mücadele amacıyla Birliğimiz, her yıl seyahat acentasının kanıtlanmış kapasitesine uygun sayıda plakayı vermek suretiyle belgesiz faaliyetle mücadele edebilmektedir. Bu amaçla Birlik içindeki görevliler büyük bir mesai harcamaktadır." denildi.
TÜRSAB Araç Plakası üzerinden yapılan denetimlerde 2022, 2023 ve 2024 yıllarında toplam 359 bin 330 adet araç denetimi yapıldığı ve bin 730 belgesiz faaliyet tespit edildiğini belirten TÜRSAB, bunların tamamı hakkında hukuki işlem yapıldığını kaydetti.
"Taksi ve diğer taşıma faaliyetleriyle seyahat acentalığı faaliyetini ayırt eden yegâne unsur"
TÜRSAB'ın açıklamasının devamında şu noktaların altı çizildi:
Unutulmamalıdır ki TÜRSAB Araç Plakası bir araca ya da taşımacıya ait olmadığı gibi yukarıda belirtilen yöntemle verilmediği ya da teknik özellikleri taşımadığı takdirde bir kez alındığında daima geçerli olan, seyahat acentasının tur ve transfer faaliyetleri için yeterliliğini gösteren bir belge olma özelliğini kaybedecektir. Günümüzde taksi ve turistik olmayan diğer taşıma faaliyetleriyle seyahat acentalığı faaliyetini ayırt eden yegâne unsur olan TÜRSAB Araç Plakası’nın teknik özellikleri ve işlevleri bilinmeden ve dikkate alınmadan, bir kere alındığında yeterli kabul edilen bir unsura dönüştürülmesi tur ve transfer faaliyetinin denetimini imkansız hale getirecektir.
"Turizmdeki en önemli denetim unsuru ortadan kalktı"
Yukarıda anlatılan özellik ve işlevlere sahip TÜRSAB Araç Plakası’nın herhangi bir dönemde herhangi bir şekilde alınmış plaka ile tanımlanması halinde hali hazırda geçmiş yıllardan kalan ve seyahat acentası olmaksızın taşımacılık yapan kişilerde bulunan on binden fazla eski TÜRSAB Araç Plakası ile çalışan araçlarla ilgili yol denetimlerinin yapılamayacağı ortadadır. Turizmde en önemli denetim unsurunun ortadan kalkmasıyla oluşacak belgesiz faaliyetler sonucunda; sadece servis kalitesi düşmeyecek, sigortasız, faturasız, programsız, rehbersiz, tüketici haklarına aykırı faaliyetlerin artmasıyla ülke turizminin zarar göreceği, kazaların artacağı, vergi kaybının oluşacağı açıktır.
"Sorumluluk makamınıza ait olacaktır"
Birliğimiz için büyük bir yatırım ve gider oluşturan denetim eleman ve araç giderlerinin karşılanamaması ve en önemli denetim dayanağının işlevini yitirecek olması nedeniyle TÜRSAB Denetim Birimi kuruluş ve dijital ortamlarla sınırlanacaktır. Bu durumda doğacak kaos ve belgesiz faaliyetlere ilişkin sorumluluğun makamınıza ait olacağını hatırlatırız.
"Denetimleri filli olarak imkansızlık nedeniyle sonlandırıyoruz"
Yazınızla tarafımıza bildirilen TÜRSAB Araç Plakaları’nın her yıl yenilenmesi şeklindeki 1994’ten bugüne devam eden uygulamadan vazgeçilmesi yönündeki talimatınızla 17 Ekim 2024 tarihi itibariyle Birliğimizin tur ve transferlere ilişkin denetimleri fiili imkansızlık nedeniyle sona erdirildiğini bildiririz.
Talimatınız doğrultusunda oluşacak denetimsizlik nedeniyle belgesiz faaliyetlerde artışın önlenmesi ve denetimi konusunda Bakanlık olarak uygulanacak usul ve alınacak önlemlerin Birliğimize bildirilmesi halinde üyelerimize gereken duyuru yapılacaktır."