Öncelikle uzun bir süredir yurtdışında ve daha sonra ülkemizde de popüler olan konaklama biçimi ev kiralama - oda kiralama ve bu konaklama biçiminin en bilinen kanalı airbnb. Seyahatlerinde daha uygun konaklama yapmak isteyenler bu konaklama tarzını çok tercih ediyor haklı olarak. Ancak güvenliği ve denetimi olmayan bu yeni tarz konaklama, evlerinin odasını kiraya veren, kiracı olarak yaşadığı evi kısa süreliğine kiraya veren, profesyonel ağırlama tecrübesi olmayan kişilerce ek gelir kaynağı olarak sıkça kullanılıyor. Bu denetimsiz alanlar uzun bir süredir ruhsatlı
oteller, pansiyonlar ve apart otellerin rakibi haline geldiler ve ciddi gelir kaybı sebebi oldular. En son çıkan yasa ile bu bir nebze engellenmeye çalışılsa da çeşitli yöntemlerle bu konaklama tarzı hala devam ediyor. Aslında konaklama da çeşit olması, yurt dışından insanlarla çeşitli dönemlerde evlerini değiştirerek kullanmak çok uzun zaman önce vardı ve gezginlere farklı bir seçenek sunuyordu.
Zaten kıyı köylerimizde turizm buna benzer bir şekilde başlamadı mı? Önce yereller evlerinin bir odasını tatil ve bölgeyi keşfetmek için gelen tatilcilere kiraladıkları ve ev pansiyonculuğu başladı ve apart oteller, küçük ve butik oteller açılarak hizmette kaliteyi artırarak devam edildi. En iyi yaptığımız işlerden birisi zaten misafir ağırlamak ve buna evlerde başlayıp küçük ve butik oteller ve tüm Dünya'da övgüyle
söz edilen 5 yıldızlı otel ve tatil köylerimiz ile adından söz edilir başarılı bir ivme kazanıldı.
Ancak son yıllarda artan maliyetler, kayıt dışı konaklama ile mücadele, mevzuatlar, oda sayısı az belgeli konaklama tesislerini sürdürülemez turizm örneği olarak, iş yapamaz hale getirip birer birer iş değişikliği yapmaya, iş yapım tarzını değiştirmeye ve hatta kapanmaya zorladı.
Bunu konu başlığı olan kayıt dışı konaklama alanları ile bağlarsak; belgeli otellerin bir çoğu bünyelerine çevrelerinde ki villa ve evleri kiralayarak yeni konaklama trendine alıştılar. Bu trend, artık kahvaltı hizmeti ve temizlik hizmeti vermeden, minimum iş gücü ve tüketim maliyeti getirerek yeni bir ağırlama tarzını turizmin içine getirdi. Bu durumdan şimdilik misafir
de işletmeci de memnun. Pandemi ile hayatımıza giren minimum temas, hızlıca hayatımıza ve işlerimize de girdi. Hassas olan bu yeni trendin kayıt dışı olan kısmı engelleyebilecek mi?
Sürdürülemez turizmin diğer bir sebebi ise belgesi olan ve belge almak isteyen işletmeciyi zorlayan mevzuatlar.
İşini yasal bir şekilde yapmak isteyen işletmeciler yeni belge almak istediğinde uzun süren ve maliyeti yüksek ağır mevzuatlar ile uğraşıyor. Tesisine önce belediyeden işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı daha sonra ise bakanlıktan uygun olduğu sınıfta turizm işletme belgesi alması gerekli olan işletmeler öncelikle neredeyse her şehirde farklı uygulanan itfaiye raporu uygunluğu ile uğraşıyor. Genelde az sayıda odası olan, bulunduğu
bölge, mimari yapısı ve yatırım maliyeti itibariyle uygunluğu almakta zorlanan işletmelerin çoğunun önü daha başlamadan kesiliyor. Bir çoğu ise kayıt dışı olarak yoluna devam etme kararı alıyor. Bunun sebebi kayıtlı olan işletmelerin başlangıçta ve her ay düzenli mevzuatlardan kaynaklı maliyetleri ve sürekli denetlenmeleri olurken, kayıt dışı hatta yapı kayıt izni bile olmayan işletmelerin herhangi bir denetimi olmadan daha avantajlı bir şekilde devam etmeleri. Kültür ve Turizm Bakanlığı geçtiğimiz sene itibariyle tüm konaklama işletmelerini kayıt altına almak için çeşitli yasa ve genelgeler ile aksiyon aldı. Madem bu yoldayız, bu iş kolu için kayıt altına girmek isteyen işletmelere zorluk çıkarmamak, kuruluş maliyetlerini yükseltmeyecek teşvik ve yol göstermek iyi bir başlangıç olmaz mı?
Oda sayısı az olan belgeli otellerde ise alınması gereken sürdürülebilirlik belgesi vb. belgeler için denetleyici firmaların her ay kestiği yüksek maliyetli faturalar büyük maliyet. Kiracı olarak işletilen oteller bir sonra ki sene misafirlerine daha iyi hizmet vermek için yenileme ve kendini geliştirmek adına işler yapacağına nasıl kiraya ödeyebilirim, ne kadar geç açarsam personel maliyetini düşünebilirim gibi iş geliştirmeyi düşüren işler ile ilgileniyor.
Değişen ve gelişen konaklama trendleri ile 5 yıldızlı çok oda sayılı tesisler için düşünülen mevzuatlar küçük ve butik oteller için yeniden değerlendirilmeli, bakanlık tarafında ise fikirleri sorulan istek arzu ve şikayetleri dinlenen, küçük ve butik otellerin ülke turizminde faydası düşünülerek bir konuma alınması büyük fayda sağlayacaktır Türkiye turizmine.